Ostra choroba górska, w skrócie AMS, wysokościowy obrzęk płuc, czyli HAPE oraz wysokościowy obrzęk mózgu HACE to najczęściej występujące choroby wysokościowe, które są związane bezpośrednio z przebywaniem człowieka na dużej wysokości, na której zwiększa się problem z dostępnością tlenu.
Choroba wysokościowa to najogólniej mówiąc zespół chorobowy, spowodowany hipoksją, czyli konsekwencją przebywania na dużej wysokości i związanego z nią niedotlenienia. Choroba wysokościowa zazwyczaj pojawia się na wysokościach powyżej 2500 m n.p.m., gdzie dostępność tlenu w powietrzu, ze względu na rozrzedzenie atmosfery, zaczyna być niewystarczająca, jeśli chodzi o potrzeby ludzkiego organizmu.
Choroby wysokościowe
Czynniki środowiskowe choroby wysokościowej
Przebywanie na dużych wysokościach oraz szybkie pokonywanie wysokości może skutkować pojawieniem się łagodnej postaci choroby wysokościowej. Występowanie pierwszych objawów następuje zazwyczaj na wysokości powyżej 2500 m n.p.m., choć zależy to od konkretnego organizmu – osoby wrażliwsze odczuwają pierwsze objawy choroby wysokościowej już na wysokości 1500 m n.p.m. Na wysokości 3500–5800 m n.p.m. ekstremalna hipoksemia może wystąpić np. podczas snu czy ćwiczeń. Na tej wysokości często dochodzi do wysokościowego obrzęku płuc (HAPE) i wysokościowego obrzęku mózgu (HACE). Na terenach, położonych powyżej 5800 m n.p.m., czyli na wysokości ekstremalnej, choroba wysokościowa występuje bardzo często. W takich sytuacja niezbędne jest przeprowadzenie aklimatyzacji, która możliwa jest na tzw. wysokościach pośrednich. Aklimatyzacja powinna zawsze poprzedzać osiąganie wysokości ekstremalnej. Ryzyko wystąpienia choroby wysokościowej dotyczy każdego człowieka, wspinającego się na dużą wysokość, czyli np. alpinistów czy himalaistów, wspinających się w Himalajach czy Karakorum. Choroby wysokościowe występują u różnych osób bez względu na wiek, historię chorobową, sprawność fizyczną czy doświadczenie w przebywaniu na wysokościach.
W obrębie zespołu hipoksji hipobarycznej można wydzielić trzy jednostki chorobowe:
- ostra choroba wysokogórska (AMS);
- wysokościowy obrzęk płuc (HAPE);
- wysokościowy obrzęk mózgu (HACE).
Skąd się bierze zagrożenie – etiologia, profilaktyka i leczenie
Wspólnym podłożem występowania wymienionych chorób wysokościowych, na którą szczególnie narażeni są wspinacze wysokogórscy, jest spadek ciśnienia otoczenia, w rezultacie którego krew człowieka nie otrzymuje wystarczającej liczby tlenu. Sposobem profilaktyki choroby wysokościowej jest dopasowane i stopniowe zwiększanie wysokości do indywidualnej możliwości uczestników wspinaczki. Osiąganie wysokości ekstremalnej powinno być rozłożone w czasie i poprzedzone aklimatyzacją. Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby wysokościowej, należy pamiętać o spożywaniu zalecanej ilości płynów (3–5 l na dobę) lub zażywać acetazolamid. Zazwyczaj w przypadkach wystąpienia choroby wysokościowej zalecana jest rezygnacja z dalszej wspinaczki i zejście na wysokość co najmniej 1500 m n.p.m. W przypadku wystąpienia objawów ostrej choroby wysokościowej, czyli HAPE albo HACE konieczna jest natychmiastowa ewakuacja chorego.
